Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh lý tiêu hóa phổ biến gây nóng rát, ợ chua và nhiều triệu chứng khó chịu. Việc hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị giúp người bệnh kiểm soát bệnh hiệu quả, tránh biến chứng nguy hiểm.
Nội dung chính
Trào ngược dạ dày thực quản là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến nhất hiện nay và ngày càng có xu hướng trẻ hóa. Theo các bác sĩ, giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, đây là tình trạng axit và dịch tiêu hóa từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng và tổn thương niêm mạc, dẫn đến cảm giác nóng rát, khó chịu và nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến cuộc sống.
Ở người khỏe mạnh, cơ vòng thực quản dưới (LES) giữ vai trò như “van một chiều”, mở ra khi nuốt thức ăn và đóng lại để ngăn dịch vị không chảy ngược lên. Tuy nhiên, khi cơ này suy yếu, giãn hoặc chịu áp lực lớn, dịch axit sẽ dễ dàng trào ngược, gây bỏng rát thực quản. Cảm giác nóng rát sau ăn, ợ chua hoặc đau rát họng là những biểu hiện điển hình và thường kéo dài nếu không được can thiệp đúng.
Bệnh xuất hiện âm thầm và có thể dai dẳng, khiến người bệnh mệt mỏi, giảm chất lượng cuộc sống, thậm chí ảnh hưởng đến hiệu suất học tập và công việc. Đó là lý do việc hiểu nguyên nhân, cách nhận biết và điều trị kịp thời là điều hết sức cần thiết.
Các chuyên gia y tế cho rằng trào ngược dạ dày hình thành từ nhiều yếu tố kết hợp, trong đó phổ biến nhất là chế độ ăn uống và lối sống thiếu khoa học. Việc thường xuyên sử dụng thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, uống rượu bia, nước có gas hay cà phê khiến dạ dày tăng tiết axit, từ đó dễ gây trào ngược. Bên cạnh đó, ăn quá no vào buổi tối hoặc nằm ngay sau khi ăn cũng khiến áp lực trong dạ dày tăng lên, đẩy dịch axit lên thực quản.
Căng thẳng và stress cũng được xem là “kẻ thù” của hệ tiêu hóa. Khi tinh thần bị căng thẳng kéo dài, cơ thể phản ứng bằng cách tăng tiết axit và làm giảm nhu động ruột. Thừa cân, béo phì cũng là một nguyên nhân quan trọng, bởi mỡ vùng bụng có thể đẩy cơ hoành lên cao, tạo áp lực lên dạ dày.
Ngoài ra, những người làm việc căng thẳng, có giờ giấc thiếu ổn định như nhân viên y tế hay sinh viên Cao đẳng Điều dưỡng cũng dễ mắc bệnh do phải ăn uống thất thường, thức khuya và căng thẳng kéo dài.
Biểu hiện của bệnh trào ngược dạ dày phụ thuộc vào mức độ tổn thương và tần suất trào ngược. Một số triệu chứng thường gặp nhất gồm:
· Cảm giác nóng rát sau xương ức hoặc ợ chua, đặc biệt sau bữa ăn hoặc khi nằm.
· Hơi thở có mùi khó chịu, miệng đắng vào buổi sáng.
· Đau rát cổ họng, khàn tiếng hoặc khó nuốt.
· Buồn nôn, nôn mửa sau ăn no.
· Ho kéo dài, đau tức ngực không rõ nguyên nhân.
Nếu các biểu hiện này tái diễn thường xuyên, người bệnh nên đi khám sớm để tránh biến chứng. Viêm loét thực quản hoặc Barrett thực quản là hai biến chứng nguy hiểm mà người bệnh không nên chủ quan.
Điều trị trào ngược dạ dày thực quản cần kết hợp thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Việc chăm sóc đúng cách giúp giảm triệu chứng, hạn chế tái phát và ngăn ngừa biến chứng về lâu dài.
Điều chỉnh chế độ ăn uống
Người bệnh nên chia nhỏ bữa ăn, ăn chậm và nhai kỹ để giảm áp lực lên dạ dày. Thực phẩm cay nóng, chiên rán, đồ uống kích thích như cà phê, rượu bia hoặc nước giải khát có gas cần được hạn chế tối đa. Bên cạnh đó, việc duy trì lượng nước đầy đủ trong ngày giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả và giảm kích ứng niêm mạc.
Thay đổi lối sống lành mạnh
Không nằm ngay sau khi ăn, giữ cân nặng hợp lý và hạn chế mặc quần áo ôm sát là những thói quen nhỏ nhưng có tác động lớn. Người bệnh nên tập luyện thể dục nhẹ nhàng, ngủ đủ giấc và cố gắng giữ tinh thần thoải mái, bởi stress chính là yếu tố khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn.
Điều trị bằng thuốc và thảo dược
Tùy tình trạng, bác sĩ có thể kê thuốc kháng axit, thuốc giảm tiết axit hoặc thuốc tăng nhu động dạ dày. Ngoài ra, một số thảo dược tự nhiên như nghệ vàng, gừng, cam thảo có tác dụng trung hòa axit, làm dịu niêm mạc và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, việc sử dụng thảo dược cũng cần có sự hướng dẫn của chuyên gia để đảm bảo an toàn.
Ngày nay, công tác điều dưỡng không chỉ dừng lại ở chăm sóc theo y lệnh mà còn đóng vai trò tư vấn và đồng hành với bệnh nhân trong điều trị lâu dài. Sinh viên ngành Cao đẳng Điều dưỡng được đào tạo đầy đủ kiến thức về hệ tiêu hóa, dinh dưỡng và chăm sóc bệnh nhân trào ngược, giúp người bệnh tuân thủ phác đồ, điều chỉnh chế độ ăn uống, theo dõi triệu chứng và thông báo kịp thời cho bác sĩ.
Chăm sóc đúng cách, điều trị kịp thời và lối sống khoa học là chìa khóa giúp bệnh nhân trào ngược dạ dày lấy lại sức khỏe và sự thoải mái trong cuộc sống.