Tình trạng hạ đường huyết khiến cơ thể bị thiếu hụt glucose đồng thời gây nên các rối loạn cho cơ thể. Vậy cách nhận biết và xử trí tình trạng hạ đường huyết như thế nào?
- Hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc hậu môn nhân tạo tại nhà
- Điều dưỡng viên Sài Gòn chia sẻ về các dung môi pha thuốc thường dùng trong lâm sàng
Các Điều dưỡng viên Sài Gòn tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn sẽ hướng dẫn nhận biết và xử trí hạ đường huyết qua bài viết sau!
Nội dung chính
Dấu hiệu nhận biết tình trạng hạ đường huyết
Những biểu hiện chung thường gặp ở người bị hạ đường huyết:
- Bệnh nhân cảm thấy mệt đột ngột
- Cảm giác chóng mặt, đau đầu, lo âu
- Cảm giác tay chân nặng nề, yếu, có thể bao gồm cả run tay.
- Vã mồ hôi thường ở lòng bàn tay, trán, nách.
- Làn da xanh tái
- Hồi hộp đánh trống ngực, lo âu, hốt hoảng, mất bình tĩnh
- Có hiện tượng tăng tiết nước bọt.
- Cảm giác ớn lạnh trong người chạy dọc sống lưng
Ngoài ra, các biểu hiện tim mạch ở người bị hạ đường huyết thường là: Nhịp tim nhanh; nặng ngực, đau thắt ngực (có thể có hiện tượng này).
Về tiêu hóa, người bị hạ đường huyết thường cảm giác đói cồn cào, cảm giác nóng rát vùng dạ dày. Có thể có cơn đau co thắt dạ dày, đau vùng thượng vị. Có thể có buồn nôn, nôn.
Các biểu hiện về thần kinh: nếu diên biến nặng có thể gây co giật toàn thân hoặc co giật kiểu động kinh khu trú. Dấu hiệu thần kinh khu trú: liệt 1⁄2 người, tổn thương thần kinh sọ, rối loạn cảm giác, vận động. Nhìn mờ, nhìn đôi, hoa mắt.
Tình trạng hôn mê hạ đường huyết: Tình trạng này thường là giai đoạn nặng của hạ đường huyết, có thể xuất hiện đột ngột, không có dấu hiệu báo trước nhưng ít gặp. Thường xuất hiện nối tiếp các triệu chứng có trước nhưng khiing được điều trị kịp thời.
Xử trí hạ đường huyết cấp cứu tại nhà
Với những tình huống hạ đường huyết đột ngột, bản thân bệnh nhân và người thân của bệnh nhân cần nhanh chóng xác định tình trạng hạ đường huyết và xử trí nhanh bằng cách: Ăn ngay một viên kẹo ngọt, một cái bánh hoặc hoa quả có sẵn. Nếu không đỡ cần tối thiểu 15g đường (3 miếng đường hoặc 3 thìa cafe đường pha trong 100ml nước).
Tình trạng hạ đường huyết nặng cũng cần xử trí ban đầu như vậy rồi đưa bệnh nhân tới bệnh viện để xử trí cấp cứu.
Các biện pháp cấp cứu tình trạng hạ đường huyết đặc hiệu
Truyền glucose tĩnh mạch:
- Nếu đã có đường truyền tĩnh mạch, tiêm 50 ml dung dịch glucose 50% (chứa đựng xấp xỉ 25g glucose, có thể giải quyết được hầu hết các giai đoạn hạ đường máu).
- Theo dõi tình trạng ý thức bệnh nhân và kiểm tra lại đường máu mao mạch 15 – 30 phút sau tiêm glucose 50%.
- Nhắc lại các liều dung dịch glucose 50% hoặc truyền tĩnh mạch dung dịch glucose 5 – 10% có thể cần thiết để duy trì nồng độ glucose máu phù hợp. Thiếu glucose não (rối loạn ý thức, các biểu hiện giống co giật, các tổn thương thần kinh trung ương) có thể phải mất một thời gian mới hồi phục hoàn toàn được. Nếu các bất thường vẫn còn tồn tại trên 30 phút sau khi truyền glucose và hạ đường máu không trở lại (không còn hạ đường máu) thì phải tìm kiếm các nguyên nhân khác bằng chụp CT sọ não và các xét nghiệm phù hợp
Glucagon: Nếu chưa có đường truyền tĩnh mạch, có thể tiêm bắp 1mg glucagon. Thời gian đáp ứng vào khoảng 10 – 15 phút, và buồn nôn và nôn do sự điều chỉnh quá mức nồng độ glucose máu (quá liều glucagon) khá phổ biến. Vì glucagon có thể tiêm bắp nên tất cả bệnh nhân đái tháo đường đang dung insulin (hoăc gia đình họ) cần luôn mang theo glucagon và biết cách tiêm nếu cần.
Ăn uống đường miệng: Ngay khi bệnh nhân tỉnh lại (hoặc bệnh nhân còn tỉnh), nước hoa quả (vd: nước táo,nước nho; 300 ml chứa khoảng 15g glucose) là sự lựa chọn tốt để duy trì nồng độ glucose máu, hoặc một bữa ăn nhẹ là phù hợp
Quá trình theo dõi
Theo bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, cần chú ý thời gian tác dụng của insulin hoặc các thuốc uống hạ đường máu mà bệnh nhân đã sử dụng.
Kiểm tra đường máu mao mạch mỗi giờ cho tới khi nồng độ glucose máu ổn định. Nói chung bệnh nhân cần được theo dõi qua thời gian tác dụng đỉnh của insulin, cụ thể như khoảng từ 30 phút tới 1-2 giờ đối với insulin lispro hoặc insulin aspart, 2 – 4 giờ đối với regular insulin, hoặc 6 – 8 giờ đối với NPH. Insulin glargine không có hoạt động đỉnh và nói chung bản thân nó không gây hạ đường máu. Những bệnh nhân dùng insulin tác dụng chậm có thời gian tác dụng đỉnh như lente hoặc ultralente, hoặc bệnh nhân uống thuốc sulfonylurea thì cần phải được theo dõi trong bệnh viện