Nội dung chính
Hai khái niệm Ure và Bun là hai khái niệm thường bị sử dụng nhẫm lẫn trong thực hành lâm sàng tại các cơ sở Y tế. Vậy Ure và Bun là gì và cách phân biệt hai chỉ số này ra sao?
- KTV Xét nghiệm Sài Gòn chia sẻ về các phương pháp miễn dịch được sử dụng phổ biến
- Kỹ thuật viên Xét nghiệm chia sẻ cách đọc kết quả xét nghiệm máu
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đào tạo Cao đẳng Kỹ thuật Xét nghiệm Y học uy tín
Hãy theo dõi bài viết sau đây để cùng các Kỹ thuật viên Cao đẳng Kỹ thuật Xét nghiệm Y học Sài Gòn tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tìm hiểu về hai khái niệm Ure và BUN!
Ure là gì?
Ure là sản phẩm chuyển hóa của chất đạm (protein). Protein phân giải tạo thành NH3. NH3 là chất độc với cơ thể nên được gan chuyển thành Ure là chất không độc. Sau khi tạo thành, Ure được gan đưa vào máu và được thận đào thải theo nước tiểu ra ngoài. Khi suy giảm chức năng thận, thận không đào thải đầy đủ Ure và các chất thải khác làm chúng ứ lại và tăng lên trong máu. Vì Ure là chất dễ định lượng nên tăng Ure máu là một chỉ điểm của suy thận.
Protein => Acid amin => NH3 => Carbaminphosphat => Citrulin => Arginin => Ure
Phân tử Ure gồm 1 nguyên tử oxy, 1 nguyên tử carbon, 2 nguyên tử nitơ và 4 nguyên tử hydro. Trọng lượng phân tử của Ure là 60,1. Bình thường Ure có nồng độ trong máu là 6 – 20mg/dl hay 1,8 -7,1 mmol/l.
BUN là gì?
Theo bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, BUN là viết tắt của Blood Urea Nitrogen, nghĩa là Lượng nitơ có trong Ure, như vậy có nghĩa là người ta chỉ định lượng lượng N có trong Ure chứ không phải toàn bộ phân tử Ure. Vậy BUN và Ure là hai khái niệm khác nhau và khi định lượng với đơn vị mg/dl sẽ cho các số liệu khác nhau.
Chúng ta biết N có trọng lượng nguyên tử là 14. Trong phân tử Ure có 2 nguyên tử N, do đó có trọng lượng N là 2×14=28. Như vậy trọng lượng của BUN=(28/60)×100=46,66% Ure, hay nói cách khác Ure=60/28=2,14 lần BUN.
Ure (mg/dl)=BUN (mg/dl) × 2,14
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tuyển sinh Cao đẳng Kỹ thuật Xét nghiệm Y học Sài Gòn
Các chỉ số BUN và Ure trong lâm sàng
BUN và Ure là hai cách định lượng khác nhau phản ánh nồng độ Ure trong máu, với đơn vị là mg/dl thì chúng cho 2 giá trị khác nhau, nhưng với đơn vị là mmol/l thì chúng có giá trị bằng nhau.
Dưới đây là 3 công thức chuyển đổi giữa BUN và Ure:
- Ure (mg/dl)=BUN (mg/dl) × 2,14
- Ure (mmol/l)=BUN (mmol/l)
- BUN (mmol/l)=BUN (mg/dl) × 0,3571
Trong công thức số (1) vì trong phân tử Ure thì trọng lượng của Ure lớn gấp 2,14 lần BUN (60/28=2,14), do đó BUN × 2,14=Ure
Trong công thức số (2) vì 1 phân tử Ure là 1mol, trong phân tử Ure có N2 nhưng nó không phân ly nên cũng chỉ là 1mol, do đó nếu sử dụng đơn vị mmol thì Ure=BUN.
Trong công thức số (3) vì vế phải của phương trình có đơn vị của BUN là mg/dl, do đó phải ×10 để đổi ra lít cho cùng vế trái. Vì trong 1 phân tử Ure có 2 nguyên tử N mà trọng lượng nguyên tử N là 14 vì vậy phải chia vế phải cho (2×14) ta có công thức như sau: Ure (mmol/l)=[BUN (mg/dl) × 10]/[2×14]=BUN (mg/dl) × 0,3571.