Kẽm là khoáng chất thiết yếu, tham gia nhiều phản ứng sinh học, hỗ trợ miễn dịch, phát triển và phục hồi cơ thể. Dù chế độ ăn cân đối thường cung cấp đủ, một số người vẫn dễ thiếu do nhu cầu tăng hoặc hấp thu kém, cần được phát hiện sớm.
Nội dung chính
Thiếu kẽm là một trong những tình trạng dinh dưỡng thường gặp, ảnh hưởng đến miễn dịch, sự phát triển và khả năng phục hồi của cơ thể. Việc nhận biết đúng nhóm nguy cơ, dấu hiệu lâm sàng và phương pháp bổ sung phù hợp không chỉ giúp phòng ngừa thiếu hụt mà còn góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Điều này đòi hỏi người hành nghề Dược phải có nền tảng kiến thức vững chắc về vi chất, dinh dưỡng và tư vấn điều trị.
Tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, sinh viên được chú trọng đào tạo kỹ năng nhận diện các rối loạn thiếu vi chất thường gặp, biết cách giải thích cơ chế, chỉ định bổ sung hợp lý và tư vấn dinh dưỡng an toàn. Phần nội dung sau đây sẽ giúp sinh viên và người quan tâm ngành Dược hiểu rõ hơn về thiếu kẽm: đối tượng dễ mắc, triệu chứng điển hình cũng như cách chẩn đoán và xử trí trong thực tế.
Những nhóm người dễ bị thiếu kẽm
Không phải tất cả mọi người đều có nguy cơ thiếu kẽm. Trong khi một chế độ ăn giàu thịt đỏ, hải sản và ngũ cốc nguyên hạt thường đảm bảo đủ nhu cầu, thì một số nhóm đối tượng đặc thù lại rất dễ thiếu hụt do điều kiện dinh dưỡng, sinh lý hoặc bệnh lý. Đây là những nhóm cần chú ý nhiều hơn:
· Người có chế độ ăn thiếu thốn, đặc biệt ít thịt, cá, hải sản.
· Người mắc bệnh đường ruột làm kém hấp thu dinh dưỡng.
· Người bị tiêu chảy kéo dài hoặc tiêu chảy mạn tính.
· Người ăn chay trường nhưng không cân bằng khẩu phần.
· Phụ nữ mang thai và cho con bú do nhu cầu kẽm tăng cao.
· Trẻ 7–12 tháng tuổi bú mẹ hoàn toàn: nhu cầu khoảng 3 mg/ngày nhưng sữa mẹ chỉ đáp ứng được khoảng 2 mg. Nếu ăn dặm trễ hoặc thiếu thịt cá sau một tuổi, trẻ càng dễ thiếu kẽm hơn.
Việc nhận diện rõ những đối tượng nguy cơ này có ý nghĩa quan trọng, vì nó cho phép chúng ta chủ động phòng ngừa và can thiệp sớm. Bổ sung kẽm hợp lý không chỉ hỗ trợ sức khỏe tổng thể mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của cơ thể, đặc biệt là trong giai đoạn tăng trưởng.
Triệu chứng phổ biến khi cơ thể thiếu kẽm
Thiếu kẽm thường tiến triển âm thầm và dễ bị bỏ qua trong giai đoạn đầu, nhưng nếu chú ý kỹ, cơ thể sẽ gửi đi nhiều tín hiệu cảnh báo. Các biểu hiện có thể khác nhau tùy theo mức độ thiếu hụt.
· Thiếu nhẹ: giảm vị giác, ăn uống kém ngon miệng.
· Thiếu vừa: viêm da, biếng ăn, dễ buồn ngủ, quáng gà, vết thương lâu lành, mất vị giác và khứu giác. Trong số này, viêm da và mất vị giác là triệu chứng phổ biến nhất.
· Thiếu nặng: tiêu chảy kéo dài, viêm da nghiêm trọng, sức khỏe suy giảm rõ rệt.
Việc theo dõi và lắng nghe những thay đổi nhỏ nhất của cơ thể đóng vai trò quan trọng trong phát hiện sớm tình trạng thiếu kẽm. Nếu để triệu chứng tiến triển rõ ràng mà không kịp thời bổ sung, cơ thể có thể phải đối mặt với nhiều hệ lụy như suy giảm miễn dịch, chậm phục hồi hay ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của trẻ em. Đây cũng là những kiến thức thực tiễn được chú trọng đào tạo tại Cao đẳng Dược TP Hồ Chí Minh, giúp sinh viên nắm vững kỹ năng nhận diện, tư vấn và hỗ trợ phòng ngừa thiếu vi chất trong cộng đồng.
Chẩn đoán và điều trị thiếu kẽm
Để xác định chính xác tình trạng thiếu kẽm, xét nghiệm máu là phương pháp đáng tin cậy. Thời điểm phù hợp nhất là buổi sáng khi bụng đói, bởi lúc này kết quả phản ánh trung thực nhất nồng độ kẽm trong cơ thể.
Sau khi chẩn đoán, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung kẽm qua thuốc hoặc thực phẩm chức năng.
· Uống kẽm kèm bữa ăn giúp hấp thu tốt hơn và hạn chế tác dụng phụ như xót ruột.
· Các triệu chứng thường cải thiện nhanh chỉ sau vài tuần điều trị.
· Bên cạnh dùng thuốc, nên tăng cường các thực phẩm giàu kẽm như hải sản, thịt bò, ngũ cốc nguyên cám, các loại hạt để phòng ngừa tái thiếu hụt.
Chỉ khi kết hợp bổ sung đúng cách cùng với cải thiện chế độ ăn thì hiệu quả mới được duy trì lâu dài. Điều này không chỉ giúp phục hồi sức khỏe sau thiếu hụt mà còn đảm bảo cơ thể luôn có nền tảng vững chắc để chống lại bệnh tật và phát triển ổn định trong tương lai.
Việc phát hiện và xử trí tình trạng thiếu kẽm không chỉ đòi hỏi kiến thức dinh dưỡng cơ bản mà còn cần sự hiểu biết sâu về dược lý, liều lượng bổ sung và cách tư vấn cho từng đối tượng. Đây chính là kỹ năng quan trọng mà người học ngành Dược phải nắm vững để có thể chăm sóc sức khỏe cộng đồng hiệu quả. Nếu bạn mong muốn trở thành một Dược sĩ có nền tảng chuyên môn chắc chắn, được đào tạo bài bản về cách nhận diện, phòng ngừa và hướng dẫn bổ sung vi chất như kẽm, thì Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn là lựa chọn đúng đắn. Nhà trường luôn chú trọng đào tạo thực hành gắn liền thực tiễn, giúp sinh viên tự tin tư vấn và hỗ trợ người bệnh trong việc sử dụng thuốc và bổ sung dinh dưỡng an toàn.