Những vỏ quýt vứt bỏ đi tưởng chừng vô hiệu nhưng thực sự chúng lại có rất nhiều công dụng trong việc chữa bệnh ở người như: chữa tiêu chảy, ho có đờm, rối loạn hệ tiêu hóa, trướng bụng,… Hãy tham khảo bài viết dưới đây để biết thêm những công dụng chữa bệnh của dược liệu này.
Nội dung chính
Trần bì có vị cay, đắng, tính ôn được quy vào kinh Tỳ, Can, Vị và Phế
Tìm hiểu vị thuốc trần bì
- Tên gọi: Trần bì, quất bì, tần hội bì.
- Tên khoa học: Citrus deliciosa Tenore. Họ Cam (Rutaceae).
Theo bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, dược liệu trần bì là vỏ quýt để lâu năm. Trần là lâu, Bì là vỏ, càng để lâu năm càng tốt. Thường vỏ quả quýt được chia làm 4,5 phần, xâu chuỗi phơi khô hoặc thái sợi phơi, sao khô. Khi khô thường giòn, dễ vỡ, có mùi thơm. Ngày xưa, các cụ y gia dùng trần bì thường xâu chuỗi gác lên gác bếp củi, để nhiều năm sau đó lấy ra dùng. Trần bì trên mười năm được xếp vào hàng thượng phẩm.
Trần bì ở một số nơi, người ta chỉ dùng vỏ quả quýt chua, nhỏ một số vùng gọi là quả quýt tắc, quýt Hương Cần (không phải quả quất). Còn thông thường thì sử dụng vỏ quýt, vỏ cam. Dân gian xưa có câu: Nam bất thiểu trần bì, nữ bất ly hương phụ. Điều này nhấn mạnh sự quan trong của vị thuốc này đối với việc chữa bệnh.
Thành phần hóa học: Trong vỏ có chứa 1,5- 2% tinh dầu, chủ yếu là limonene, terpineol, benzyl alcohol, octanol, thymol, citronella, citromitin. Nước và thành phần bay hơi có chứa vitamin A, B; 61,25% besperidin, 0,8% tro.
Tính vị quy kinh, công năng, chủ trị:
- Vị cay, đắng, tính ôn.
- Quy kinh: Tỳ, vị, phế, can.
- Công năng: Lý khí, kiện tỳ, táo thấp, hóa đờm.
- Chủ trị: Tỳ bất năng tiêu cốc, khí xung hung trung, thống nghịch hoắc loạn, chỉ tả, khử thốn bạch trùng. Chỉ ẩu, chỉ khái,tiêu đàm, trừ bàng quang lưu nhiệt, đình thủy ngũ lâm, lợi tiểu tiện.
Những bài thuốc sử dụng trần bì để hỗ trợ điều trị bệnh
Chữa tiêu chảy đau bụng kèm sôi bụng
Dùng bài Thống tả yếu phương. Gồm các vị: Bạch truật (thổ sao) 12g, Phòng phong (sao) 8g, Bạch thược (sao) 8g, Trần bì (sao) 6g. Tán bột, mỗi lần uống 4- 6g, ngày 2-3 lần,hoặc sắc uống.
Chữa rối loạn tiêu hóa, trẻ em suy dinh dưỡng
Dùng bài Dị công tán. Gồm các vị Đẳng sâm 8g, Bạch truật 8g, Bạch linh 8g, Chích cam thảo 4g, Trần bì 6g, sắc uống hoặc làm thuốc hoàn tán.
Bài thuốc từ Trần bì chữa ho do cảm hàn, ho có đờm, ho do viêm họng, viêm phế quản
Dùng Trần bì, Khương bán hạ mỗi vị 6 gram, 12 gram Bạch linh cùng với 4 gram Cam thảo. Đem một thang thuốc trên sắc lấy nước, cho hai lát gừng tươi để chống đau bụng.
Dùng Trần bì, Cát canh và Tô diệp mỗi vị 6 gram cùng với 4 gram Cam thảo, sắc để lấy nước uống mỗi ngày.
Bài thuốc từ Trần bì chữa viêm đại tràng
Dùng Trần bì và Vỏ cây lựu mỗi vị 15 gram cùng với 6 gram Gừng khô, đem thang thuốc trên sắc lấy nước dùng.
Bài thuốc từ Trần bì chữa viêm tuyến vú cấp
Dùng 30 gram Trần bì cùng với 6 gram Cam thảo, đem hai vị thuốc trên sắc lấy nước để dùng.Chữa đau dạ dày, tiêu chảy
Dùng bài Bình vị tán. Gồm các vị: Trần bì, Cam thảo, Thương truật, Hậu phác, lượng bằng nhau, tán bột, trộn đều, mỗi lần uống 6-8g, ngày uống 2-3 lần, hoặc sắc uống.
Những điều kiêng kỵ khi sử dụng vị thuốc Trần bì
Bác sĩ Y học cổ truyền Sài Gòn lưu ý cho người bệnh không được lạm dụng sử dụng Trần bì với liều lượng quá nhiều, có thể gây hại đến nguyền khí.
Không sử dụng Trần bì để điều trị bệnh lý cho các đối tượng dị ứng hoặc mẫn cảm với một số thành phần có trong dược liệu này hoặc các đối tượng thuộc các trường hợp sau:
+ Thực nhiệt;
+ Khí hư;
+ Âm hư;
+ Ho khan;
+ Thổ huyết.
Nội dung bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích về dược liệu Trần bì cùng với các bài thuốc chữa bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế lời khuyên của bác sĩ. Người bệnh nên thăm khám trước khi quyết định sử dụng các bài thuốc từ dược liệu này.
Tuyển sinh lớp Y sĩ Y học Cổ truyền Sài Gòn
Nếu bạn có nhu cầu học Y sĩ Y học cổ truyền. Hãy liên hệ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn địa chỉ số 215 D+E Nơ Trang Long – Quận Bình Thạnh - Thành Phố Hồ Chí Minh.
☎ Hotline: 07.6981.6981 - 09.6881.6981. Zalo tư vấn: 09.6881.6981